问题重述

给定洛伦兹变换的坐标变换公式: \[ x’ = \gamma (x - v t) \] 其中,\(\gamma = \frac{1}{\sqrt{1 - \frac{v^2}{c^2}}}\),且 \(x’ = x\)。求速度 \(v\) 的值。

解题步骤

  1. 代入 \(x’ = x\): \[ \gamma (x - v t) = x \]

  2. 展开 \(\gamma\): \[ \frac{x - v t}{\sqrt{1 - \frac{v^2}{c^2}}} = x \]

  3. 两边乘以 \(\sqrt{1 - \frac{v^2}{c^2}}\): \[ x - v t = x \sqrt{1 - \frac{v^2}{c^2}} \]

  4. 两边平方(注意平方可能引入增根,需验证): \[ (x - v t)^2 = x^2 \left(1 - \frac{v^2}{c^2}\right) \] \[ x^2 - 2 x v t + v^2 t^2 = x^2 - \frac{x^2 v^2}{c^2} \]

  5. 消去 \(x^2\): \[ -2 x v t + v^2 t^2 = -\frac{x^2 v^2}{c^2} \]

  6. 整理方程: \[ -2 x v t + v^2 t^2 + \frac{x^2 v^2}{c^2} = 0 \] \[ v \left(-2 x t + v t^2 + \frac{x^2 v}{c^2}\right) = 0 \]

  7. 解 \(v\):

    • 解1:\(v = 0\)
      • 验证:\(\gamma = 1\),\(x’ = x\) 成立。
    • 解2:括号内为零: \[ -2 x t + v t^2 + \frac{x^2 v}{c^2} = 0 \] \[ v \left(t^2 + \frac{x^2}{c^2}\right) = 2 x t \] \[ v = \frac{2 x t}{t^2 + \frac{x^2}{c^2}} = \frac{2 x t c^2}{c^2 t^2 + x^2} \]
      • 验证:
        • 代入 \(x’ = \gamma (x - v t)\): \[ x - v t = x - \frac{2 x t^2 c^2}{c^2 t^2 + x^2} = \frac{x (c^2 t^2 + x^2) - 2 x t^2 c^2}{c^2 t^2 + x^2} = \frac{x^3 - x c^2 t^2}{c^2 t^2 + x^2} \] \[ \gamma = \frac{1}{\sqrt{1 - \frac{v^2}{c^2}}} = \frac{1}{\sqrt{1 - \frac{4 x^2 t^2 c^2}{(c^2 t^2 + x^2)^2}}} = \frac{c^2 t^2 + x^2}{\sqrt{(c^2 t^2 + x^2)^2 - 4 x^2 t^2 c^2}} \] \[ \gamma (x - v t) = \frac{c^2 t^2 + x^2}{\sqrt{(c^2 t^2 - x^2)^2}} \cdot \frac{x^3 - x c^2 t^2}{c^2 t^2 + x^2} = \frac{x (x^2 - c^2 t^2)}{|c^2 t^2 - x^2|} = x \cdot \frac{x^2 - c^2 t^2}{|x^2 - c^2 t^2|} \]
        • 若 \(x^2 > c^2 t^2\),则 \(x’ = x\)。
        • 若 \(x^2 < c^2 t^2\),则 \(x’ = -x\)(不满足 \(x’ = x\))。
        • 因此,只有当 \(x^2 > c^2 t^2\) 时,\(v = \frac{2 x t c^2}{c^2 t^2 + x^2}\) 是有效解。
  8. 总结解:

    • 平凡解:\(v = 0\)(对所有 \(x, t\) 成立)。
    • 非平凡解:\(v = \frac{2 x t c^2}{c^2 t^2 + x^2}\)(仅当 \(x^2 > c^2 t^2\) 时成立)。

物理意义

  1. \(v = 0\):

    • \(S’\) 系与 \(S\) 系相对静止,显然 \(x’ = x\)。
  2. 非平凡解:

    • 当 \(x^2 > c^2 t^2\)(即事件与原点类空间隔),存在非零 \(v\) 使得 \(x’ = x\)。
    • 此时 \(v\) 的表达式表明 \(S’\) 系以特定速度运动,使得 \(x\) 坐标不变。

验证非平凡解

假设 \(x = c t_0\)(\(t_0 > t\)),则: \[ v = \frac{2 c t_0 t c^2}{c^2 t^2 + c^2 t_0^2} = \frac{2 c t t_0}{t^2 + t_0^2} \] 检查 \(x’\): \[ x’ = \gamma (c t_0 - v t) = \gamma \left(c t_0 - \frac{2 c t t_0}{t^2 + t_0^2} \cdot t\right) = \gamma \left(\frac{c t_0 (t^2 + t_0^2) - 2 c t^2 t_0}{t^2 + t_0^2}\right) = \gamma \left(\frac{c t_0 (t_0^2 - t^2)}{t^2 + t_0^2}\right) \] \[ \gamma = \frac{t^2 + t_0^2}{\sqrt{(t^2 + t_0^2)^2 - 4 t^2 t_0^2}} = \frac{t^2 + t_0^2}{t_0^2 - t^2} \] 因此: \[ x’ = \frac{t^2 + t_0^2}{t_0^2 - t^2} \cdot \frac{c t_0 (t_0^2 - t^2)}{t^2 + t_0^2} = c t_0 = x \] 验证成立。

排除 \(x^2 \leq c^2 t^2\) 的情况

  • 若 \(x^2 = c^2 t^2\)(类光间隔),则 \(v = \frac{2 c t \cdot t c^2}{c^2 t^2 + c^2 t^2} = c\),但 \(v = c\) 时 \(\gamma \to \infty\),无意义。
  • 若 \(x^2 < c^2 t^2\)(类时间隔),\(x’ = -x \neq x\)。

最终答案

满足 \(x’ = \gamma (x - v t) = x\) 的速度 \(v\) 的解为:

  1. 平凡解: \[ v = 0 \] (对所有 \(x, t\) 成立)。
  2. 非平凡解: \[ v = \frac{2 x t c^2}{c^2 t^2 + x^2} \] (仅当 \(x^2 > c^2 t^2\) 时成立,即事件与原点类空间隔)。